AFC Cup là gì, thể thức thi đấu, diễn ra như thế nào?

Từ lâu nay, rất nhiều nhà quản lý và giới mộ điệu nước nhà đặt nhiều kỳ vọng vào các câu lạc bộ Việt Nam tại sân chơi châu lục. Nếu như AFC Champions League (giải đấu cấp độ 1 tại châu Á) tỏ ra là sân chơi quá tầm thì ở AFC Cup, tất cả đều muốn các đội bóng Việt Nam thành công để nâng cao vị thế trên bình diện châu lục. Vậy AFC Cup là gì, ra đời khi nào và có thể thức đấu loại ra sao? Cùng tạp chí BONGDAINFO tìm hiểu ngay sau đây.

AFC Cup là gì?

AFC Cup là giải bóng đá cấp câu lạc bộ hàng năm được tổ chức bởi Liên đoàn bóng đá châu Á (AFC).

Theo quy định hiện hành, giải đấu này dành cho các câu lạc bộ đến từ các quốc gia có xếp hạng thuộc hàng khá của AFC, nhưng không đủ điều kiện trực tiếp tham gia AFC Champions League.

Để hiểu rõ AFC Cup là gì thì từ mùa giải 2024/25 trở đi, AFC sẽ thực hiện các điều chỉnh quan trọng trong việc tổ chức các giải đấu cấp CLB. Theo đó, hệ thống giải đấu cho các CLB châu Á sẽ được phân chia thành 3 cấp độ.

Cấp độ 1 tương đương với giải AFC Champions League, cấp độ 2 tương đương với AFC Cup và cấp độ 3 dành cho các CLB không đủ điều kiện tham gia hai giải đấu kể trên.

Giải đấu cấp độ 1 (AFC Champions League) sẽ có 24 đội tham gia ở giai đoạn vòng bảng, gồm 12 đội từ khu vực phía Tây và 12 đội từ khu vực phía Đông.

Mỗi đội sẽ thi đấu 8 trận (4 trận sân nhà và 4 trận sân khách), để chọn ra 16 đội vào vòng 1/8 theo cơ chế lượt đi-lượt về. 8 đội thắng ở vòng 1/8 sẽ tiến vào vòng chung kết, diễn ra tại một địa điểm tập trung.

Các trận đấu ở vòng chung kết bao gồm tứ kết, bán kết và chung kết, được tổ chức theo hình thức loại trực tiếp. Đáng tiếc là, trong mùa giải 2024/25, đội đại diện của V.League sẽ không tham dự do V.League chỉ đứng thứ 7 trong khu vực Đông Á theo bảng xếp hạng của AFC năm 2022.

Giải đấu cấp độ 2 (AFC Cup) bao gồm 32 đội tham dự ở vòng bảng và cũng sử dụng cùng cơ chế thi đấu như AFC Champions League. Do đó, V-League sẽ có một đại diện tham dự trực tiếp vào vòng bảng AFC Cup và một suất tham dự qua play-off.

Giải đấu cấp độ 3 là giải đấu tựa giải hạng 3 UEFA Conference League của châu Âu, xếp sau AFC Champions League và AFC Cup. Giải đấu cũng chỉ được tổ chức từ mùa giải năm sau 2024/25.

Qua định nghĩa về AFC Cup là gì, quy mô và tầm vóc của giải đấu này tại châu Á khá giống với UEFA Europa League của châu Âu. Nhưng khác với cúp C2 châu Âu, nơi nhận thêm các đội bị loại khỏi Champions League sau giai đoạn vòng bảng thì AFC Cup không có thêm suất cho các CLB bị loại từ AFC Champions League.

Lịch sử hình thành AFC Cup

Từ khi khởi tranh vào năm 2004, AFC Cup đã nổi tiếng là sân chơi dành riêng cho các đội bóng đến từ các quốc gia thuộc khu vực Tây Á.

Trong vòng một thập kỷ được tổ chức, các đại diện đến từ Tây Á đã luôn là nhà vua của giải đấu khi liên tục chạm tay vào chiếc cúp AFC cho đến năm 2015, khi CLB Malaysia là Johor Darul Ta'zim giành chức vô địch.

Hiện tại, Al-Seeb của Oman là đương kim vô địch của giải đấu sau khi họ vượt qua Kuala Lumpur City từ Malaysia trong trận chung kết năm 2022.

Từ mùa giải 2021, đội vô địch AFC Cup giành được tấm vé trực tiếp vào thẳng vòng bảng AFC Champions League mùa giải tiếp theo, ngay cả khi họ không đạt được thành tích tốt tại giải vô địch quốc gia của mình.

Thể thức AFC Cup là gì?

Ở mùa bóng 2004, AFC Cup đã được tổ chức lần đầu tiên với sự tham gia của 18 đội từ 14 quốc gia khác nhau tại châu Á.

Các đội được chia thành ba bảng A, B, C tương ứng khu vực Tây Á và Trung Á, và hai bảng khác cho các đội từ khu vực Đông Á và Đông Nam Á. Sau đó, 5 đội dẫn đầu mỗi bảng và ba đội nhì bảng có thành tích tốt nhất sẽ tiến vào vòng loại trực tiếp.

CLB Al-Jaish (Syria) đã trở thành nhà vô địch AFC Cup đầu tiên sau khi vượt qua đội bóng đồng hương Al-Wahda trong trận chung kết, nhờ luật bàn thắng sân khách.

Từ năm 2017, thể thức của AFC Cup là gì đã trải qua những sự điều chỉnh với mục tiêu hạn chế việc di chuyển giữa các địa điểm thi đấu. Đến nay, giải đấu này có sự tham gia của 36 câu lạc bộ, được chia thành 9 bảng (4 đội/bảng) theo cách phân bố sau:

• 12 đội từ Liên đoàn bóng đá Tây Á (WAFF), được chia thành 3 bảng A, B và C.
• 4 đội (số lượng có thể tăng lên đến 8 đội từ năm 2021) từ Liên đoàn bóng đá Trung Á (CAFA), được xếp vào bảng D (và có thể là bảng E).
• 4 đội (số lượng có thể tăng lên đến 8 đội từ năm 2021) từ Liên đoàn bóng đá Nam Á (SAFF), được xếp vào bảng E (tùy thuộc vào số lượng bảng ở khu vực Trung Á và Nam Á có thể thay đổi thành bảng F và/hoặc G).
• 12 đội từ Liên đoàn bóng đá Đông Nam Á (AFF), được chia thành 3 bảng F, G và H (tùy thuộc vào số lượng bảng ở khu vực Trung Á và Nam Á có thể thay đổi thành bảng I và/hoặc J).
• 4 đội (số lượng có thể tăng lên đến 8 đội từ năm 2021) từ Liên đoàn bóng đá Đông Á (EAFF), được xếp vào bảng I (tùy thuộc vào số lượng bảng ở khu vực Trung Á và Nam Á có thể thay đổi thành bảng J, K và L).

Trong hệ thống đó, các đội từ Trung Á, Nam Á, Đông Nam Á và Đông Á được tổ chức thành một nhóm gọi là Liên khu vực (Inter-zone). Các đội vô địch từ 4 khu vực này sẽ tiến vào vòng bán kết Liên khu vực để xác định đội vô địch Liên khu vực. Đội này sẽ có quyền tham dự trận chung kết tổng với đội vô địch từ nhóm Tây Á.

Trận chung kết tổng sẽ diễn ra giữa đội vô địch Tây Á và đội vô địch Liên khu vực. Trận đấu chỉ tổ chức một lượt duy nhất trên sân của một trong hai đội, và sẽ thay đổi theo năm, nghĩa là trận chung kết trong năm lẻ sẽ được tổ chức trên sân của đội vô địch Liên khu vực, và trong năm chẵn sẽ diễn ra trên sân của đội vô địch Tây Á.

Cách thức này làm cho AFC Cup là gì trở thành một trong những giải đấu có cấu trúc phức tạp và rắc rối nhất trên thế giới hiện nay.

Thể thức thi đấu mới tại AFC Cup

Cuối năm 2022, AFC đã thông báo điều chỉnh giảm số lượng đội tham dự xuống còn 32 đội kể từ mùa giải 2024/25.

Các CLB được chia thành hai khu vực Đông và Tây của châu Á (mỗi khu vực có 16 đội). Các đội được phân thành 8 bảng (4 bảng A-D cho khu vực Tây Á và 4 bảng E-H cho khu vực Đông Á).

Giai đoạn vòng bảng, các đội sẽ thi đấu vòng tròn hai lượt tính điểm để chọn ra 2 đội đứng đầu để tiến vào vòng loại trực tiếp. Các đội sẽ thi đấu loại trực tiếp trong khu vực của mình qua 2 lượt đi và về cho đến trận chung kết, nơi cái tên xuất sắc nhất sẽ đối đầu trong một trận duy nhất trên sân trung lập.

Vào ngày 14 tháng 8 năm 2023, AFC đã công bố tên mới cho giải đấu thay thế AFC Cup là AFC Champions League 2. Thể thức thi đấu hoàn toàn mới này sẽ có hiệu lực bắt đầu từ mùa giải 2024-25.

Những nhà vô địch tại AFC Cup

Trải qua 19 vòng chung kết kể từ khi thành lập vào năm 2004, Al-Kuwait Club (giải VĐQG Kuwait) là câu lạc bộ có thành tích xuất sắc nhất tại AFC là gì với 3 lần chạm tay vào chức vô địch và 1 lần Á quân. Đội bóng đến từ Tây Á đăng quang tại các mùa giải 2009, 2012, 2013 và phải nhận thất bại ở trận chung kết năm 2011.

Trong lịch sử, đã có tổng cộng 12 đội bóng giành chức vô địch AFC Cup, trong đó có đến 11 đội thuộc khu vực Tây Á và chỉ một đội từ khu vực Đông Á là CLB Johor Darul Ta'zim của Malaysia.

Tiền thưởng tại giải đấu AFC Cup

Theo Liên đoàn Bóng đá châu Á (AFC), phần thưởng dành cho các đội bóng sẽ phụ thuộc vào thành tích thi đấu tại AFC Cup. Cụ thể, các đội tham gia vòng sơ loại và vòng bảng sẽ nhận được một khoản hỗ trợ chi phí đi lại là 30 nghìn USD.

Đến vòng loại trực tiếp, các đội vô địch trong khu vực của mình sẽ được thưởng 100 nghìn USD cùng khoản phí hỗ trợ đi lại là 40 nghìn USD/trận.

Trong trận chung kết, đội vô địch sẽ nhận thêm 1,5 triệu USD, bên cạnh mức phí hỗ trợ đi lại là 40 nghìn USD. Trong khi đó, đội á quân sẽ được thưởng 750 nghìn USD cùng 40 nghìn USD phí hỗ trợ đi lại.

Bóng đá Việt Nam ở AFC Cup

B.Bình Dương từng là niềm tự hào của bóng đá Việt Nam. Nhớ lại, hơn 15 năm trước, trong trận lượt về vòng bảng AFC Champions League mùa bóng 2008 với Pohang Steelers, dù mất nhiều trụ cột nhưng B.BD đã cầm hòa được đội chủ nhà với tỷ số 0-0.

Ngày đó tại Hàn Quốc, những CĐV ít ỏi của Việt Nam đã trải qua những cảm xúc khó quên. Đối với các CLB Việt Nam, đó là một cột mốc lịch sử và đã mở ra con đường thành công cho B.Bình Dương ở AFC Cup chỉ một năm sau đó (vào đến bán kết AFC Cup 2009).

Người ta nói, khi các CLB tham gia sân chơi lớn, đó không chỉ là câu chuyện của riêng họ, mà còn là của bóng đá Việt Nam. Sự thành công hoặc thất bại của họ ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín, vị thế và cách đánh giá về năng lực và khát vọng của bóng đá Việt Nam.

Chẳng cần nhìn đâu xa, Liên đoàn AFC dựa vào thành tích của các CLB Việt Nam ở AFC Cup là gì (đấu trường hạng 2) để phân bổ suất tham dự AFC Champions League (đấu trường số 1).

Nói về AFC Champions League, nhiều người cho rằng đó không phải là sân chơi dành cho bóng đá Việt Nam. Đó là nơi có những đội bóng mạnh mẽ nhất, giàu có nhất và tranh giải thưởng cao nhất.

Thật khó để so sánh các CLB hàng đầu Việt Nam với các đội bóng hàng đầu của Nhật Bản, Hàn Quốc. Nhưng tại AFC Cup, Việt Nam chúng ta hoàn toàn có hy vọng làm nên những điều bất ngờ.

Xa hơn nữa, nếu thi đấu tốt tại AFC Cup chúng ta có thể hy vọng về việc cải thiện thứ hạng trên BXH của AFC (đang đứng thứ 7 khu vực Đông Á), để góp mặt tại AFC Champions League trong tương lai.

Khi đó, việc được cọ xát ở đẳng cấp cao nhất với các đội bóng hàng đầu, những ngôi sao triệu đô là cơ hội tốt để các cầu thủ trưởng thành và bóng đá Việt Nam sẽ được quảng bá. Đây cũng là con đường để nâng cao tầm vóc của bóng đá nước nhà với chi phí hợp lý nhất.

Vì thế, hãy coi AFC Cup không phải là gánh nặng, mà là cơ hội để xây dựng vinh quang thông qua trách nhiệm của những người làm bóng đá với cuộc chơi họ tham gia.

Lời kết

Bạn có thấy hào hứng với những thay đổi mà thể thức mới của đấu trường hạng 2 châu Á - AFC Cup mang lại kể từ mùa bóng năm sau, hãy chia sẻ quan điểm của mình và cùng nhau bàn luận ở dưới phần comment nhé.

Cũng đừng quên rằng các trận tranh tài nẩy lửa tiếp theo ở mùa giải AFC Cup năm nay sẽ tiếp tục được phát sóng trực tiếp trên nền tảng của . Các bạn chú ý đón xem còn bây giờ, xin chào tạm biệt và hẹn gặp lại trong các chủ đề tiếp theo.