Đội hình 4-3-3 | Hiện thân của bóng đá tấn công

Đội hình 4-3-3 là một trong những sơ đồ chiến thuật thịnh hành và được rất nhiều đội bóng ưa thích tấn công sử dụng. Và đỉnh cao của đội hình này chính là Barcelona vĩ đại cùng bộ óc thiên tài Pep Guardiola.

4-3-3 mang đến sự đồng đều ở cả 3 tuyến và giúp các cầu thủ giữ cự ly đội hình hợp lý, qua đó dễ triển khai các đòn tấn công lẫn bố trí phòng ngự. Tuy bóng đá đương đại có thêm rất nhiều phát kiến mới về sơ đồ chiến thuật nhưng 4-3-3 vẫn là một sơ đồ cực kỳ toàn diện.

Hôm nay, hãy cùng phân tích kỹ lưỡng sự nguy hiểm cũng như những điểm yếu khi vận hành sơ đồ này nhé.

Cách bố trí đội hình 4-3-3

4-3-3 sẽ có tuyến dưới với bốn người, tuyến giữa sẽ gồm 1 tiền vệ trụ ở phía trước hàng thủ và hai tiền vệ trung tâm chơi cao hơn một chút. Trong khi hàng công sẽ là sự kết hợp của 2 cầu thủ chạy cánh và một tiền đạo cắm.

Cũng như các sơ đồ 4 hậu vệ khác, chơi phía trước khung thành vẫn sẽ là bộ tứ vệ, đảm nhận trọng trách bảo toàn mảnh lưới cho đội nhà.

Những người phòng ngự chính ở đây sẽ là các trung vệ và họ sẽ có nhiệm vụ phải khóa chặt các mũi tấn công của đối phương, đồng thời bảo vệ tốt những khoảng không gian quan trọng phía trước vòng cấm địa.

2 hậu vệ cánh sẽ được thi đấu tương đối tự do và có thể thoải mái dâng cao hỗ trợ các đồng đội ở phía trên, nếu như được yêu cầu.

Không những thế, với sự khai sinh của vị trí Inverted Full Back trong vài năm trở lại đây, những hậu vệ cánh này có thể chơi như một tiền vệ, giúp cho đội bóng của họ gia tăng quân số ở giữa sân và tăng cường hơn nữa khả năng kiểm soát bóng vốn đã rất tốt của đội hình 4-3-3 này.

Chơi phía trước hàng phòng ngự sẽ là tiền vệ trụ, người đóng vai trò là tấm lá chắn bảo vệ trước mặt hàng thủ, và là người kiểm soát các khoảng không ở phía sau khi đội đang ở trong quá trình tấn công.

Không những thế, họ còn phải là người điều tiết lối chơi, điều khiển nhịp độ trận đấu cho toàn đội bằng khả năng chuyền bóng của mình.

Có thể nói rằng, vị trí tiền vệ trụ này chính là trái tim và bộ óc trong sơ đồ 4-3-3, là nhân tố quan trọng giúp cho hệ thống có thể hoạt động một cách trơn tru và hiệu quả.

Hai số 8 phía bên trên sẽ là những chiếc động cơ hoạt động không ngừng nghỉ ở trên sân, liên tục dâng cao hỗ trợ tấn công.

Tuy nhiên, với những đội bóng dựa nhiều vào khả năng tấn công của các hậu vệ cánh như Liverpool, các số 8 sẽ tập trung nhiều hơn vào công tác phòng ngự và đảm nhận vai trò bọc lót vào các khoảng trống ở phía sau, tạo điều kiện cho các hậu vệ cánh có thể thoải mái dâng cao.

Phía trên hàng công sẽ là sự kết hợp của 2 tiền vệ cánh và 1 tiền đạo cắm. Hai cầu thủ chạy cánh có thể đóng vai trò là chân dứt điểm chính của đội và tận dụng các khoảng trống mà tiền đạo còn lại chơi trong vai trò của số 9 ảo tạo ra. Giống như cách mà Liverpool vận hành trong giai đoạn từ 2017 cho đến trước mùa giải này.

Hoặc hai chân chạy cánh sẽ chơi thuận chân, đóng vai trò kéo dãn theo chiều ngang sân, và là nguồn cung bàn thắng chính cho một cây săn bàn chủ lực ở bên trong. Ví dụ điển hình nhất cho bộ 3 này chính là cặp Winger truyền thống Leroy Sané và Raheem Sterling, cùng một số 9 là Sergio Aguero trong tay của Pep Guardiola.

Cách thức vận hành đội hình 4-3-3

Khi build up, khối 2-3 sẽ được các đội bóng chơi với đội hình 4-3-3 sử dụng nhiều nhất, bởi đấy là khối đội hình có thể tạo được rất nhiều tam giác chuyền bóng cho các cầu thủ. Đồng thời, vẫn đảm bảo được việc kiểm soát các khu vực trọng yếu trên sân.

Ngoài 2-3, sơ đồ 4-3-3 cũng thường xuyên sử dụng các khối đội hình khác như 2-4, 3-2 hay thậm chí là cả 2-5. Chúng ta có thể quan sát rõ khối build up 2-3 thường xuyên được Liverpool sử dụng như trong hình dưới đây

2 trung vệ, 1 tiền vệ phòng ngự lùi ngang cặp full back, giúp cho Lữ đoàn đỏ tạo được ba tam giác chuyền bóng, có thể giúp họ vượt qua được lớp phòng thủ đầu tiên của đội bóng áo xanh.

Các hậu vệ cánh vẫn sẽ đóng vai trò cực kỳ quan trọng, khi họ sẽ là vị trí thu hút áp lực pressing của đối phương để mở ra khoảng trống ở trung lộ cho các tiền vệ.

Tuy nhiên khác với 4-2-3-1, họ sẽ có phần gặp nhiều khó khăn hơn khi mà khoảng cách từ các hậu vệ cánh đến single pivot của đội là khá xa, khiến cho việc thực hiện đường chuyền tới vị trí này trở nên mạo hiểm hơn.

Chính vì vậy, một số đội đã cho phép các hậu vệ cánh của mình được bó vào trong nhiều hơn, thậm chí là vào tận trong khu vực half-space, nhằm gia tăng sự liên kết giữa các cầu thủ với nhau trong khối build up.

Một trong những đội bóng điển hình đang sử dụng cách tiếp cận này chính là Manchester City của Pep Guardiola trong 1 đến 2 mùa giải trở lại đây. Tiếp sau Pep, Jurgen Klopp là người tiếp theo đưa các hậu vệ cánh của ông vào đá ở gần trung lộ.

Điều này không chỉ gia tăng khả năng kiểm soát bóng của Liverpool ở trục giữa, mà còn giúp Klopp khai thác tối đa khả năng tung ra những đường chuyền “chết người” của cậu học trò Trent Alexander-Arnold.

Ở tuyến trên, chủ yếu nhiệm vụ của họ sẽ là đẩy cao lên, nhằm “ghim” hàng thủ của đối phương lại, không cho họ có thể thoải mái dâng cao gây áp lực.

Một số đội bóng sẽ sử dụng tiền đạo của mình trong vai trò của số 9 ảo, cho phép cầu thủ này liên tục lùi sâu để tạo thành khối kim cương ở giữa sân với 3 tiền vệ. Giúp đội bóng tạo được lợi thế quân số ở đây và từ đó dễ dàng vượt qua được áp lực pressing của đối thủ.

Điểm mạnh sơ đồ 4-3-3

Khi bắt đầu tiến vào sân đối thủ, đội hình 4-3-3 có thể chuyển thành khối đội hình 3-2-5 hoặc 2-3-5, thậm chí là cả 3-1-6 để tối ưu hóa lợi thế về quân số ở tuyến đầu so với hàng phòng ngự của đối phương.

Khi tấn công

Vì vậy, dù có triển khai hệ thống như thế nào đi chăng nữa thì 4-3-3 vẫn sẽ luôn đảm bảo những tiêu chí sau đây khi tấn công:

Thứ nhất, đó là tạo nhiều cơ hội một đối một nhất cho các cầu thủ chạy cánh của mình ở hai biên, nhằm tận dụng khả năng đi bóng và tốc độ khéo léo của họ, để đánh bại hậu vệ đối  phương.

Thứ hai, các số 8 phải luôn có mặt ở half space để có thể dễ dàng tiến vào trung lộ hoặc dạt ra biên, tạo mối liên kết với các đồng đội xung quanh và từ đó triển khai những tình huống overload.

Bên cạnh đó, họ cũng sẽ đóng vai trò là điểm nhận bóng chính ở khu vực between the line, cung cấp cho các đồng đội ở phía dưới những lựa chọn chuyền xuyên tuyến nguy hiểm.

Cuối cùng, các cầu thủ phải giữ cự ly đội hình hợp lý với nhau, nhằm dễ dàng hơn trong việc thực hiện các tình huống đảo cánh sau khi overload. Các tiền vệ trụ sẽ là những người đóng vai trò quan trọng nhất ở đây, khi họ sẽ phải lựa chọn vị trí một cách thông minh để vừa có thể hỗ trợ các đồng đội trong tình huống overload, vừa có khoảng cách hợp lý với cầu thủ phía xa để thực hiện những pha chuyền đảo cánh.

Khi phòng ngự

Nhờ vào việc có 3 cầu thủ tuyến đầu, đội hình 4-3-3 sẽ phù hợp nhất với những đội bóng có lối chơi quyết liệt, sẵn sàng đẩy cao đội hình và pressing đối phương.

Có rất nhiều cách tiếp cận khác nhau khi pressing với 4-3-3. Các đội có thể lựa chọn phương án giữ cho bộ ba tuyến đầu chơi hẹp, nhằm bịt kín các đường chuyền bóng ở trung lộ, ép cho đối phương phải chuyền bóng qua hai biên, rồi sau đó di chuyển khối đội hình và gia tăng áp lực ở khu vực đó.

Hoặc như cách mà Liverpool của Jurgen Kloop vẫn thường làm, đó là họ để những winger của mình chắn hướng chuyền bóng ra biên của đối thủ, thả lỏng một phương án chuyền bóng ở trung lộ và nhử đối phương đưa bóng tới chân cầu thủ đó. Lúc này, họ sẽ để cho hàng tiền vệ của mình gia tăng áp lực và đoạt lại bóng ở một vị trí nguy hiểm.

Bên cạnh việc sử dụng 4-3-3 để thực hiện những tình huống gây áp lực tầm cao, các huấn luyện viên vẫn có thể dễ dàng xoay chuyển sang các khối áp lực khác phù hợp hơn với đội bóng của mình như 4-2-3-1, 4-4-2 hay 4-3-2-1 mà vẫn giữ nguyên được sự hiệu quả khi pressing.

Khi bị ép phải lui về phòng ngự, 4-3-3 có thể chuyển thành khối Mid Low Block có dạng 4-1-4-1 hoặc 4-5-1. Với lợi thế 3 người ở tuyến giữa, đối phương sẽ rất khó để có thể thực hiện những tình huống overload ở giữa sân khi phải đối đầu với đội hình 4-3-3.

Hơn thế nữa, khi mà những không gian quan trọng trong tấn công như half space hay zone 14, đều luôn có ít nhất một tiền vệ của 4-3-3 kiểm soát, việc tạo ra các cơ hội ăn bàn của đối thủ sẽ trở nên khó khăn hơn rất nhiều.

Nếu đánh thẳng vào trung lộ của khối đội hình 4-3-3 không được thì nhiều đội sẽ nghĩ đến phương án chuyển hướng ra hai cánh. Tuy nhiên, điều này không dễ.

Với 4-3-3, các winger có thể lùi về rất sâu trong khối 4-5-1 để hỗ trợ cho các đồng đội. Không những vậy, vẫn còn đó một tiền vệ trung tâm ở half space vẫn luôn sẵn sàng dạt biên để hỗ trợ phòng ngự, tránh việc đối phương có thể thực hiện được những pha overload ở đây.

Nhược điểm của đội hình 4-3-3

Có nhiều điểm mạnh là vậy, thế nhưng 4-3-3 không hoàn hảo và vẫn có những điểm trừ nhất định.

Nhược điểm lớn nhất của 4-3-3 có lẽ là việc nhân sự ở tuyến giữa của sơ đồ này quá kén người, do chỉ có đúng một tiền vệ án ngữ trước mặt hàng thủ. Vậy nên, trách nhiệm đặt lên single pivot này là cực kì lớn.

Để cán đáng được công việc của hai tiền vệ cộng lại thì single pivot phải chơi bóng thuần túy bằng não, đặc biệt trong giai đoạn phòng ngự. Mọi tình huống bóng trong khu vực phòng ngự phải được đoán trước ít nhất 1,5 giây và quyết định can thiệp của cầu thủ này phải nhằm mục đích dập tắt hoàn toàn tình huống tấn công hoặc câu thời gian để cho đồng đội lùi về.

Thêm vào đó, mẫu số 8 của đội hình 4-3-3 thuần túy phải là hai cầu thủ toàn năng. Là mẫu tiền vệ có đầu ra bàn thắng và kiến tạo đáng tin cậy ở gần khung thành đối thủ. Đồng thời có khả năng phòng ngự và thể lực đủ tốt để hỗ trợ tiền vệ trụ khi đội nhà mất bóng.

Để ví dụ cho sự kén người của 4-3-3 thì nhìn sang Manchester City là biết. Ngoài Rodri, Guardiola không sở hữu một single pivot nào đủ chất lượng, có khả năng phán đoán tình huống đỉnh cao như tiền vệ người Tây Ban Nha. Nên ở mùa giải năm nay, mỗi khi Rodri vắng mặt là y như rằng Man City sẽ gặp “bão tố”.

Lời kết

Hoàn thiện trong cả công lẫn thủ là sự lựa chọn không thể nào phù hợp hơn cho các huấn luyện viên trong thời đại mà bóng đá kiểm soát và pressing tầm cao lên ngôi. Đáng tiếc là đội hình 4-3-3 đang dần biến mất khỏi thế giới bóng đá do những yêu cầu quá khắt khe về nhân sự của sơ đồ này.

Trong tương lai, hi vọng rằng chúng ta sẽ được chứng kiến sơ đồ này trở nên phổ biến hơn khi mà vị trí single pivot không còn khan hiếm. Hoặc mong chờ vào việc những vị chiến lược gia hàng đầu thế giới có thể tìm ra những giải pháp thay thế cho vị trí số 6 này, giống như cái cách mà họ đã làm với số 10 trong sơ đồ 4-2-3-1.

Bạn có nghĩ rằng 4-3-3 là một sơ đồ hoàn hảo và đâu là đội bóng đã triển khai sơ đồ này thành công nhất trong vòng 10 năm qua. Barcelona, Liverpool hay Manchester City, hãy cho biết ý kiến của bạn dưới phần bình luận nhé. Còn bây giờ, chào tạm biệt và hẹn gặp lại ở những bài viết lần sau.