Pressing là gì? Tại sao kỷ nguyên bóng đá Pressing đang rất thịnh hành

Trong vòng 10 năm trở lại đây, thuật ngữ Pressing đã trở nên vô cùng quen thuật trên các phương tiện thông tin đại chúng. Cùng tạp chí tìm hiểu xem Pressing là gì và tại sao chiến thuật này lại đang rất thịnh hành ở bóng đá đương đại.

Đây là thời đại của kỷ nguyên Pressing

Bóng đá luôn phát triển và thay đổi từng ngày, có những lối chơi được hình thành và đã được áp dụng thành công và phát triển rực rỡ trong một giai đoạn nhất định. Và rồi sau đó, đối thủ đã tìm ra được cách khắc chế hay đáng tiếc hơn là thời gian đã khiến cho chúng ta không thể nào tìm được được những truyền nhân xứng tầm để duy trì lối chơi đó ở đẳng cấp cao nhất.

Ví dụ điển hình là lối đá tấn công tổng lực của Johan Cruyff. Người đã biến tất cả các cầu thủ trên sân thành cỗ máy tấn công và nghiền nát mọi đối thủ. Và thế là chúng ta có được biệt danh “cơn lốc màu da cam”.

Tiếp theo đó là tiki taka, lối chơi đã biến Barcelona thành một trong những tập thể hùng mạnh nhất thập niên đầu thế kỷ 21. Họ đánh bại vô số đối thủ và có được vô số danh hiệu. Nhưng theo thời gian, họ không còn đủ những con người đẳng cấp để duy trì tiki taka ở đẳng cấp cao nhất. Và rồi giờ đây chúng ta có pressing, một trong những chiến thuật thịnh hành nhất hiện nay và được rất nhiều câu lạc bộ bóng đá theo đuổi.

Định nghĩa Pressing là gì?

Pressing là lối chơi áp sát gây áp lực để giành đoạt lại bóng ngay lập tức. Vì vậy, chiến thuật Pressing chính là lối chơi phản công tổng lực với mục tiêu thiết yếu là gây áp lực lên đối thủ để giành lại quyền kiểm soát bóng ngay lập tức.

Tôn chỉ của lối đá Pressing cũng có những nét tương đồng với tiki taka, tức là phải giành lại quyền kiểm soát bóng trong vòng bao nhiêu giây đó và phải giữ nó càng lâu càng tốt, bởi tấn công chính là cách tốt nhất để phòng thủ. Khi bạn tấn công, bóng chắc chắn sẽ nằm trong chân của bạn, và việc để thủng lưới là vô cùng khó.

Có một miêu tả rất thú vị về Pressing là gì, nó là một lối đá tinh kỳ, tối tân và biến hóa. Pressing là thủ nhưng lại là công. Không bóng nhưng lại dồn ép đối thủ như đang tấn công. Mục đích cao nhất của Pressing là chống phản công, nhưng sẽ không thể hoàn thiện được nếu như không có mục đích tấn công ngay sau khi bạn có bóng.

Pressing không chỉ dừng lại ở khía cạnh gây áp lực lên chiến thuật và lối chơi của đối thủ. Pressing đúng cách sẽ tạo nên áp lực tâm lý kinh khủng lên đối thủ, buộc họ phải mắc sai lầm.

Nguồn gốc Pressing là gì?

Nguồn gốc của Pressing cũng là điều mà những con chiên bóng đá như chúng ta quan tâm. Nhiều người hâm mộ bóng đá hiện nay lầm tưởng Jurgen Klopp là người đã sản sinh ra trường phái này và Liverpool của ông đang vận hành vô cùng trơn tru.

Nhưng Pressing được cho là áp dụng đầu tiên bởi một chiến lược gia người Ý, ông là Arrigo Sacchi. Chính Sacchi áp dụng phong cách gây áp lực này và biến AC Milan trở thành một tập thể hùng mạnh trong những năm 80 và 90 của thế kỷ trước.

2 chức vô địch Cúp C1 liên tiếp vào các năm 1988/89 và 1989/90 cùng với chức vô địch Serie A 1987/88 là những thành quả nhờ lối chơi áp sát của Sacchi.

Nhưng lúc đó truyền thông vẫn chưa được phổ biến như ngày nay, nên nhiều người không biết đến lối chơi này. Chỉ đến khi Jurgen Klopp thành công với Dortmund, Pressing mới trở nên vô cùng nổi tiếng. Nhưng có lẽ ai cũng biết rằng chính Ralf Rangnick mới là người đưa thuật ngữ Pressing lên một tầm cao mới.

Lối đá Pressing vận hành như thế nào?

Trong bóng đá, chúng ta có bốn trạng thái: tấn công, từ trạng thái tấn công sang phòng ngự, phòng ngự và từ trạng thái phòng ngự sang tấn công.

Nếu như Pressing thông thường được sinh ra nhằm đánh vào trạng thái chuyển từ tấn công sang phòng ngự, tức là đội không có bóng sẽ tự động chuyển từ tấn công sang phòng ngự chủ động, thì Gegenpressing đề đánh vào trạng thái chuyển đổi từ phòng ngự sang tấn công của đối thủ.

Nghe thì có vẻ hơi mông lung và rắc rối, nhưng điều mấu chốt ở đây chính là tính thời điểm đội bóng chơi Pressing, là phải gây áp lực ngay khi đối phương vừa có được bóng mà chưa thể định hình được cách tấn công như thế nào.

Vì theo các nghiên cứu về bóng đá, thời gian chuyển trạng thái này được xem là những tích tắc mà đội bóng dễ bị tổn thương nhất. Các huấn luyện viên thường sử dụng một đội hình tấn công riêng và một đội hình phòng thủ riêng. Khi có bóng trong chân, các cầu thủ thường phải thực hiện việc chuyển hóa đội hình và nhiệm vụ của Pressing là can thiệp vào đúng khoảnh khắc đó để làm đối thủ sơ sảy cả về mặt chiến thuật lẫn tinh thần.

Lấy ví dụ đơn giản như khi có bóng từ phần sân nhà, hậu vệ cánh sẽ dâng lên nhằm thực hiện tình huống tấn công từ hai cánh. Nếu như Pressing vào đúng khoảnh khắc này, họ sẽ có được bóng và đồng thời quân số cũng sẽ áp đảo hơn, do 2 hậu vệ cánh chưa kịp lùi về.

Hiện tại, có 4 loại hình Pressing là gì:

Thứ nhất là loại Pressing một bắt một, tức là khi mất bóng, các cầu thủ sẽ ngay lập tức áp sát toàn bộ đội hình của đối phương, ngay cả người đang cầm bóng trong chân. Ví dụ điển hình nhất là Bayern Munich phiên bản của cựu chiến lược gia Jupp Heynckes và nó mang lại vô số danh hiệu cho Hùm xám nước Đức.

Loại hình thứ hai chính là Pressing lên không gian chơi bóng. Phương pháp này có đôi chút khác biệt, chỉ tập trung vào không gian của cầu thủ đang cầm bóng bên phía đối thủ. Mục đích của lối đá này là bịt kín các phương án chuyển bóng, thay vì phải vây ráp đối phương như loại Pressing một bắt một ở trên. Dortmund của Jurgen Klopp ngày trước chính là câu lạc bộ sử dụng lối chơi này.

Thứ ba là hướng tới việc bắt bài những đường chuyền. Cách chơi này sẽ phụ thuộc rất nhiều vào vị trí đứng của các đội bóng thực hiện, vì mục đích của họ là giăng bẫy và khiến cho đối phương phải thực hiện những đường chuyền sai. Vị trí đứng và cự ly đội hình chính là điều tiên quyết. Quy tắc 6 giây của Barcelona dưới thời Pep Guardiola, hay sau này là Manchester City, chính là ví dụ tiêu biểu nhất. Đây cũng được xem như một biến thể hoàn hảo của chiến thuật Pressing.

Với quy tắc 6 giây của Pep, thì các cầu thủ cầm bóng của đối phương gần như sẽ không có phương án chuyền bóng tiếp theo, khi mà bốn phía của họ đều được các cầu thủ của Pep bịt kín. Tuy nhiên, lối chơi này cũng có những điểm yếu chí tử khi đối thủ có thể thực hiện những đường chọc khe vào cánh của các hậu vệ đang dâng cao áp sát. Khi đó, hệ thống pressing chắc chắn sẽ bị rối loạn. Nhưng thực sự rất khó để có thể làm được điều đó chỉ trong tích tắc.

Loại hình cuối cùng cũng là cấp thô sơ nhất. Đó là chỉ tập trung vào bóng theo đúng nghĩa đen. Điều này dễ bị nhầm lẫn thành việc đuổi theo bóng nếu như HLV không có sự tính toán chi tiết về cự ly đội hình cũng như sự ăn ý giữa các cầu thủ. Lối đá Pressing là gì này yêu cầu các cầu thủ sẽ đuổi theo bóng nhanh nhất để có thể giành lại nó, và Hà Lan tại World Cup 1974 chính là ví dụ điển hình cho chiến thuật này, và họ đã giành được vị trí á quân.

Ralf Rangnick – Người tiên phong trường phái Pressing

Nhắc đến chiến thuật Pressing là gì, thì quả thật là một thiếu sót nếu không đề cập đến Ralf Rangnick, người được xem là cha đẻ của trường phái Gegenpressing.

Ông đã học hỏi và tiếp thu khái niệm phòng ngự khu vực theo định hướng bóng (trong tiếng Anh là Ball-Oriented Zone Marking), kỹ thuật mà Sacchi đã thi triển vô cùng thành công. Ralf Rangnick và các đồng nghiệp của mình đã nghiên cứu rất nhiều năm về lối chơi này và phát triển nó lên mức hay nhất.

Nhưng chính Ralf Rangnick cũng đã khẳng định Pressing không phải là một chiến thuật dễ dàng áp dụng vào thực chiến, bởi nó luôn cần những người cầm quân có kinh nghiệm và lâu năm hiểu các cầu thủ của mình.

Rangnick cũng đã nhấn mạnh rằng việc tích lũy kinh nghiệm huấn luyện ở độ tuổi 30 hay thậm chí trẻ hơn là vô cùng quan trọng. Các huấn luyện viên hàng đầu không chỉ là những người lãnh đạo giỏi mà còn phải là chuyên gia trong nhiều lĩnh vực khác nhau xoay quanh bóng đá.

Khi nhìn vào các HLV tại Bundesliga, đa số HLV trưởng của các đội bóng đều là những cầu thủ không mấy nổi bật, vì họ đầu tư vào con đường huấn luyện sau này nhiều hơn là việc đi đá bóng.

Hơn thế nữa, để có được sự thừa nhận này của làng túc cầu, cả Ralf Rangnick cũng như Jurgen Klopp đã phải trải qua rất nhiều sự chỉ trích và mỉa mai vì ý kiến về lối đá Pressing của họ cách đây hơn hai thập kỷ đã đi ngược với triết lý của “hoàng đế” Franz Beckenbauer.

Về cơ bản từ hàng chục năm nay, Beckenbauer đã đặt ra tiêu chuẩn cho hầu hết các câu lạc bộ Đức, khi ông xây dựng tượng đài cho vị trí hậu vệ quét riêng mình. Bản thân Beckenbauer vào những năm 90 cũng từng khẳng định rằng bạn không thể chơi theo hàng hậu vệ 4 người theo phương pháp phòng ngự khu vực, với lý do là các cầu thủ người Đức sẽ không bao giờ hiểu được cách tiếp cận này.

Thế là Ralf Rangnick đã không đồng tình với hoàng đế vì ông cho rằng cầu thủ Đức hoàn toàn đủ phẩm chất, thông minh và tiêu chuẩn để chơi bóng như người Pháp, Hà Lan hay Tây Ban Nha.

Pressing là xu thế chung của bóng đá hiện đại

Ngày nay, lối đá Pressing đang được thừa hưởng và phát triển khắp nơi trên thế giới. Jurgen Klopp chính là môn đệ nổi tiếng nhất của Ralf Rangnick, áp dụng thành công chiến thuật này. Ngoài ra còn có những cái tên lão làng khác như Pep Guardiola hay Marcelo Bielsa.

Thêm một lý do bổ trợ cho việc vì sao Pressing trở nên thịnh hành trong những năm gần đây, chính là do thể lực của các cầu thủ ngày nay đã được cải thiện đáng kể. Nhờ vào sự tiến bộ của khoa học thể thao, một bữa ăn đầy đủ dinh dưỡng, chế độ tập luyện và nghỉ ngơi bài bản đã giúp cho các cầu thủ có thể chơi Pressing không chỉ trong một trận mà là suốt cả một mùa giải dài.

Tuy nhiên, thì lối chơi nào cũng có điểm yếu, và việc của những người huấn luyện bóng đá là làm cách nào để đánh bại được chiến thuật đó. Còn bây giờ, như tiki taka hay triết lý tấn công tổng lực của Johan Cruyff ngày trước, thời của Pressing là gì đã đến, và nó sẽ là tiên phong trong chiến thuật bóng đá trong những năm tiếp theo, và biết đâu được một vài năm nữa, nó cũng sẽ lụi tàn và nhường chỗ cho một chiến thuật khác.